OSİ modelinin tətbiqi səviyyəsində istifadə olunan protokolların analizi

WWW (HTTP Protokolu)

WWW (World Wide Web) – İnternetə qoşulmuş müxtəlif kompüterlərdə yerləşən əlaqəli sənədlərə giriş təmin edən bir sistem. WWW tərəfindən qəbul edilən protokola HTTP olaraq qısaldılmış HyperText Transfer Protocol deyilir. Bu, bölüşdürülmüş hipermedia informasiya sistemləri üçün lazımi məlumat ötürülmə sürətini təmin edən yüksək səviyyəli bir protokoldur (yəni tətbiqetmə səviyyəsi).
HTTP bir sorğu/cavab paradiqmasına əsaslanır. Sorğu edən proqram (adətən client adlanır) qəbuledici ilə əlaqə yaradır (adətən server adlanır) və sorğunu aşağıdakı formada serverə göndərir:
• sorğu metodu
• URI
• protokol versiyası
• sorğu nəzarət məlumatlarını, müştəri məlumatlarını və bəlkə də əsas mesajı ehtiva edən MIME kimi bir mesaj.
İnternetdə rabitə ümumiyyətlə TCP / IP protokollarına əsaslanır. WWW üçün, standart port nömrəsi TCP: 80-dir, lakin digər port nömrələri də istifadə edilə bilər.

Simple Mail Transfer Protocol (SMTP)

Əsas məqsədi elektron mesajların (poçt) ötürülməsini təmin etməkdir. SMTP protokolu ilə işləmək üçün client 25 nömrəli port vasitəsilə server ilə TCP rabitəsi yaradır. Sonra rabitə bağlanana və ya bağlanmayana qədər client və SMTP server məlumat mübadiləsi aparır. SMTP-də əsas prosedur poçt köçürməsidir. Aşağıdakılar poçt göndərişinin (Mail Forwarding), poçt qutusunun adlarının yoxlanılması və poçt qruplarının siyahılarının siyahılanması prosesləridir. İlk metod ötürmə kanalını açmaq, sonuncusu isə onu bağlamaqdır.
Protokol modeli: SMTP daxilindəki qarşılıqlı əlaqə, poçt mesajını göndərən və qəbul edən şəxs arasında qurulan iki tərəfli əlaqə prinsipinə əsaslanır. Bu halda, mesajı göndərən şəxs rabitəni başladır, xidmət sorğuları göndərir və qəbuledici bu sorğulara cavab verir. Əslində, göndərən şəxs client, qəbuledici şəxs isə bir server kimi fəaliyyət göstərir.
Rabitə kanalı birbaşa mesaj göndərən və mesaj qəbul edən arasında qurulur. Bu qarşılıqlı əlaqə ilə poçt göndərildikdən sonra bir neçə saniyə ərzində abunəçiyə çatır.
Fotoğraf açıklaması yok.

FTP protokolu

FTP (File Transfer Protocol və ya “Data Transfer Protokol”) İnternetdəki ən qədim protokollardan biridir. İlk FTP spesifikasiyası 1971-ci ilə təsadüf edir. FTP həm istifadəçi proqramlarında, həm də əməliyyat sisteminin xüsusi köməkçi proqramı olaraq istifadə edilə bilər.
FTP-də məlumat mübadiləsi TCP kanalı vasitəsilə aparılır. FTP gizli məlumatların ötürülməsi üçün istifadə edilə bilməz, çünki ötürülən məlumatları qorumur və server və client arasında şifrələnməmiş mətn ötürür.
FTP-də rabitə istifadəçi protokolu interpretatoru tərəfindən başladılır. Mübadilənin idarəedilməsi standart TELNET protokolunda idarəetmə kanalı vasitəsilə həyata keçirilir.
FTP protokol əməliyyatının ən sadə modeli diaqramda göstərilmişdir.